Stemmen mag vanaf je achttiende. Toch? Nou, niet overal. Mensen uit Duitsland, België, Oostenrijk en Malta mogen bij de Europese verkiezingen al vanaf hun zestiende stemmen. En er zijn meer verschillen deze week.
Zo'n 350 miljoen mensen mogen deze week stemmen in de Europese verkiezingen. Overal in Europa verloopt het stemmen net iets anders.
Dat er verschillen zijn tussen de landen komt door de afspraken die EU-landen met elkaar hebben gemaakt, vertelt Jasmijn Haak Wegmann van de organisatie ProDemos. "In Europa hebben we een gezamenlijke procedure voor het stemmen vastgelegd, maar daarin hebben Europese landen ook vrijheden gekregen. Wat daarin heel belangrijk is, is dat ieder land in ieder geval vrije, eerlijke en geheime verkiezingen moet houden. En er moet sprake zijn van evenredige vertegenwoordiging, dus dat elke stem even zwaar meeweegt in de uitslag."
Niet allemaal tegelijk
De verkiezingen worden tussen 6 en 9 juni gehouden, en Europese landen gaan dan ook op verschillende dagen naar de stembus. In Nederland mogen we op donderdag 6 juni stemmen, en daarmee zijn we als tweede land in Europa aan de beurt. De meeste landen stemmen pas komende zondag, 9 juni. Landen kunnen zelf bepalen of ze op één dag gaan stemmen zoals in Nederland gebeurt, of dat ze het stemmen uitspreiden over meerdere dagen.
In Estland gingen de stembussen gisteren open, voordat de verkiezingen officieel begonnen. Inwoners van Estland kunnen de hele week stemmen, tot 9 juni. Het is ook het enige land in de EU waar mensen online kunnen stemmen. In dertien EU-landen kunnen mensen per post stemmen, in andere landen moet je altijd fysiek naar het stembureau.
Twee dagen geen campagne
In sommige Europese landen geldt een zogeheten electorale stilteperiode: daar moeten partijen hun campagnes stopzetten voordat de verkiezingen beginnen, zodat kiezers zelf rustig een keuze kunnen maken en vlak voor het stemmen niet te veel worden beïnvloed door campagnevoerders.
Zo mag er in Italië en Slowakije geen campagne worden gevoerd in de twee dagen voor de verkiezingen. In Nederland hebben we zo'n regel niet, en kunnen partijen je nog proberen te overtuigen totdat je gaat stemmen.
Van alle EU-landen stellen Nederlanders hun stemkeuze het langst uit. Uit onderzoek van het Europees Parlement blijkt dat 42 procent van de Nederlanders bij de vorige Europese verkiezingen pas in de laatste dagen voor het stemmen een keuze maakt.
Of dat direct verband heeft met de electorale stilteperiode is moeilijk te zeggen. Zweden staat op een verre tweede plek: daar besloot 'slechts' 33 procent van de kiezers vlak voor de verkiezingen op wie ze wilden stemmen. Ook in Zweden geldt geen stilteperiode voor de verkiezingen.
Wie stemt er?
De opkomst bij Europese verkiezingen is meestal laag vergeleken met andere verkiezingen, zoals voor de Tweede Kamer. In Nederland ging bijvoorbeeld slechts 41,8 procent van de kiesgerechtigde mensen stemmen, terwijl dat bij de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen 77,8 procent was.
Om te zorgen dat veel mensen komen stemmen hebben een paar landen een zogeheten stemplicht ingevoerd. In België, Bulgarije, Griekenland en Luxemburg geldt zo'n plicht. Daar is de opkomst bij de verkiezingen dan ook hoog, al komt het niet vaak voor dat de politie boetes uitdeelt aan mensen die niet stemmen.
De leeftijd waarop je mag stemmen verschilt per land. In Nederland zijn we gewend dat je vanaf je achttiende mag stemmen, maar dat geldt niet overal in Europa. Zo mogen mensen uit Duitsland, België, Oostenrijk en Malta al vanaf hun zestiende stemmen. In Griekenland mag je vanaf je zeventiende stemmen. In die landen geldt de minimumleeftijd voor alle verkiezingen, en niet alleen de Europese verkiezingen.
Maar gaan de jongeren ook stemmen?
Dat jongeren mogen stemmen betekent niet dat ze het ook doen. "Over het algemeen valt het vaak tegen hoeveel jongeren er stemmen", zegt Haak Wegmann. "Daarom zijn er ook initiatieven om jongeren beter te informeren en naar de stembus te krijgen."
Zo heeft de organisatie ProDemos ook een stemhulp gericht op jongeren, Young Voice. "Je kan swipen langs dertig stellingen, en bij elke stelling krijg je uitleg met voor- en tegenargumenten", vertelt Haak Wegmann.
Effect op de uitslag
Dat Europese landen allemaal op hun eigen manier stemmen, heeft niet veel effect op de uiteindelijke uitslag van de verkiezingen, legt Haak Wegmann uit. "Deze regels hebben binnen elk land wel effect op de uitslag. Binnen België maakt het bijvoorbeeld wel uit dat mensen vanaf hun zestiende mogen stemmen. Maar dat heeft geen enkele invloed op de Nederlandse verkiezing, want wij stemmen voor onze eigen 31 Europarlementariërs."
Elke EU-lidstaat verkiest minimaal 6 en maximaal 96 parlementsleden, afhankelijk van de grootte van de bevolking. Nederland krijgt 31 zetels in het Europees parlement, twee meer dan voorheen. Dat heeft te maken met de groei van onze bevolking.
In totaal worden er deze week 720 Europarlementariërs verkozen, terwijl er momenteel 705 mensen in het Europees parlement zitten. Door bevolkingsgroei is het aantal zetels gestegen, terwijl het aantal zetels de laatste jaren juist was gedaald vanwege Brexit. Omdat het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie heeft verlaten sinds de vorige Europese Parlementsverkiezingen, zijn hun zetels verdwenen.
De zetels in het Europees Parlement worden verdeeld op basis van hoeveel stemmen elke partij heeft gekregen. De gekozen Europarlementariërs mogen Nederland vertegenwoordigen in het Europees parlement, en sluiten zich aan bij één van de zeven Europese fracties.
In de onderstaande video leggen we uit wat het Europees Parlement voor jou regelt:
RTL Nieuws
Europese UnieEuropees parlementEuropese ParlementsverkiezingenVerkiezingenVerkiezingen in Nederland
